در اسلام، حضرت آدم و همسرش حوا (در عربی: حواء) اولین انسانهایی هستند که خداوند خلق کرده است و آنها اجداد همهی انسانها به شمار میروند. داستان آنها فقط درباره آفرینش نیست، بلکه دربردارندهی درسهایی درباره اطاعت، اراده آزاد و پیامدهای نافرمانی است. در ادامه، نگاه اسلام به داستان آدم و حوا، زندگیشان در بهشت و نزولشان به زمین را بررسی میکنیم.
در قرآن آمده است که خداوند حضرت آدم را از گل خلق کرد، به او از روح خود دمید و او را به دانش و شناخت تمام اشیاء آراست. این مقام ویژهی انسان را در میان مخلوقات نشان میدهد.
خداوند میفرماید:
«و آنگاه که پروردگارت به فرشتگان گفت: من بشری از گل میآفرینم... و او به آدم نامهای همه چیز را آموخت.» ۲:۳۱
سپس خداوند به فرشتگان فرمان داد که برای احترام به دانش و جایگاه آدم، به او سجده کنند. همه اطاعت کردند جز ابلیس، که از روی تکبر سر باز زد و رانده شد.
پس از خلقت آدم، خداوند حوا را از همان نفس خلق کرد تا همدم و همراه او در بهشت باشد. قرآن تصریح نمیکند که حوا از دندهی آدم خلق شده، بلکه بر یگانگی و مشارکت آنها تأکید دارد.
«اوست که شما را از یک نفس آفرید و همسرش را نیز از آن آفرید.» ۴:۱
این آیه بر برابری زن و مرد در آفرینش تأکید دارد. هر دو در بهشت در آرامش و رحمت الهی زندگی میکردند.
آدم و حوا در بهشتی زیبا و پر از نعمت جای گرفتند. به آنها اجازه داده شد از همه چیز بهره ببرند، به جز نزدیکی به یک درخت خاص. این یک آزمون الهی برای اطاعت آنها بود.
«و گفتیم: ای آدم، تو و همسرت در بهشت سکونت کنید و از هر جا خواستید بخورید، ولی به این درخت نزدیک نشوید، که از ستمگران خواهید شد.» ۲:۳۵
ابلیس آنها را فریب داد و گفت اگر از آن بخورند، جاودانه میشوند. آنها تحت وسوسه، نافرمانی کردند و از آن درخت خوردند.
پس از خوردن میوهی ممنوعه، آنها شرمسار شدند و برهنگی خود را دیدند. خداوند آنها را سرزنش کرد. آدم و حوا پشیمان شدند و توبه کردند، و خداوند توبهشان را پذیرفت. با این حال، آنها به زمین فرستاده شدند.
«اما شیطان آنها را لغزاند و از آنچه در آن بودند بیرونشان کرد. و گفتیم: همگی فرود آیید؛ بعضی دشمن بعضی دیگر. و برای شما در زمین تا مدتی قرارگاه و بهرهای خواهد بود.» ۲:۳۶
در اسلام، این واقعه به عنوان گناه نخستین تلقی نمیشود. انسانها پاک به دنیا میآیند و خداوند مهربان و پذیرای توبه است.
حضرت آدم نخستین پیامبر و پدر نوع بشر است. او مأمور شد تا فرزندانش را به سوی توحید هدایت کند. حوا، اگرچه پیامبر نیست، ولی به عنوان مادر بشریت گرامی داشته میشود.
داستان آنها ما را به یاد اطاعت، توبه، و رحمت بیپایان خداوند میاندازد.
قرآن در چندین سوره به این داستان اشاره کرده است:
این آیات تأکید دارند بر اهمیت توبه، فروتنی، و رحمت بیکران خداوند نسبت به بندگانش.