در اسلام، باور به دنیای ناپیدا شامل باور به فرشتگان و ابلیس (شیطان) است، که دو موجود مهم در دنیای روحانی هستند. فرشتگان موجودات خلقشدهای هستند که دستورات الله را انجام میدهند و نقشهای خاصی دارند، در حالی که ابلیس که در ابتدا یک جن بود، از اطاعت الله امتناع کرد و به منبع شر تبدیل شد. در اینجا، ما به بررسی نقش فرشتگان و ابلیس از دیدگاه اسلامی میپردازیم.
در اسلام، فرشتگان (که در عربی "ملائکه" نامیده میشوند) موجوداتی هستند که از نور آفریده شدهاند. آنها به عنوان خدمتگزاران خالص و مطیع الله در نظر گرفته میشوند و هیچ اراده آزاد برای انتخاب بین خیر و شر ندارند. عملکرد اصلی آنها این است که اراده الله را انجام دهند و دستورات او را بدون سوال اجرا کنند. آنها بخشی از دنیای ناپیدا هستند و به عنوان واسطه میان الله و انسانها عمل میکنند.
فرشتگان نقشهای مختلفی دارند و هرکدام وظیفه خاصی دارند. برخی از فرشتگان شناختهشده در اسلام عبارتند از:
فرشتگان هیچ اراده آزاد ندارند و کاملاً از دستورات الله پیروی میکنند. آنها نباید پرستش شوند، زیرا تنها هدف آنها اجرای دستورات الله است. مسلمانان به وجود فرشتگان ایمان دارند، زیرا این بخشی اساسی از ایمان در اسلام است. فرشتگان برای چشم انسانها نامرئی هستند، اما تأثیر آنها از طریق اعمالشان به نمایندگی از الله در جهان مشاهده میشود.
فرشتگان نقش مهمی در زندگی روزمره مسلمانان ایفا میکنند و حضور آنها در بسیاری از جنبههای زندگی روحانی احساس میشود. آنها هدایت، حفاظت و حمایت را فراهم میکنند. برخی از فرشتگان برای کمک به افراد در لحظات مهم، مانند مرگ، تولد یا لحظات اضطراب ارسال میشوند.
به عنوان مثال، فرشتگانی که به نام کرامان کاتبین شناخته میشوند، مسئول ثبت اعمال هر شخص هستند. هر انسان دو فرشته دارد که روی شانههای او نشستهاند: یکی اعمال خوب او را ثبت میکند و دیگری اعمال بد او را ثبت میکند. این فرشتگان هیچ تأثیری بر اعمال افراد ندارند، بلکه فقط آنها را ثبت میکنند و این ثبتها به عنوان مدرک در روز قیامت استفاده خواهد شد.
علاوه بر این، فرشتگان معتقدین را از آسیبها محافظت میکنند. برخی از فرشتگان برای محافظت از افراد در برابر خطرات فیزیکی و روحانی، مانند بیماری، تصادفات یا وسوسهها ارسال میشوند. این فرشتگان طبق دستور الله کسانی را که به او وفادار هستند، محافظت میکنند.
فرشتگان همچنین در لحظات نماز کمک میکنند و عبادت مؤمنان را تقویت میکنند. آنها گرد هم میآیند در مکانهایی که مردم الله را یاد میکنند و برای کسانی که در عبادت مشغول هستند، دعا و برکت میفرستند.
ابلیس، که در اسلام به شیطان یا شیطان معروف است، در اصل یکی از جنها بود که از آتش بیدود خلق شده بود. بر خلاف فرشتگان، جنها دارای اراده آزاد هستند، یعنی آنها میتوانند تصمیم بگیرند که به الله اطاعت کنند یا نه. ابلیس در میان جنها بسیار محترم بود به دلیل وفاداری و دانشش و در میان موجودات آسمانی مقام بلندی داشت.
با این حال، زمانی که الله آدم (اولین انسان) را خلق کرد و به فرشتگان و ابلیس دستور داد که برای احترام و افتخار به او سجده کنند، ابلیس امتناع کرد. او باور داشت که چون از آتش خلق شده است و آدم از خاک، او از آدم برتر است و بنابراین نباید سجده کند. رد کردن فرمان الله یک عمل تکبر و غرور بود که باعث سقوط او شد.
الله از نافرمانی ابلیس خشمگین شد و او را از بهشت رانده و لعنت کرد. سپس ابلیس قسم خورد که انسانها را از مسیر درست منحرف کند و آنها را به گمراهی بکشد. او دشمن قسم خورده بشریت است و بیوقفه تلاش میکند تا مردم را فریب دهد و آنها را به گناه و نافرمانی از الله سوق دهد. هدف ابلیس این است که مردم را از پرستش الله دور کند و آنها را به کفر سوق دهد.
با وجود سقوط او، ابلیس کاملاً بیقدرت نیست. او میتواند به انسانها وسوسه کند و افکار بد را در ذهن آنها بکارد و آنها را به انجام اعمال گناهآلود تشویق کند. با این حال، ابلیس نمیتواند کسی را مجبور به گناه کند. مسلمانان آموزش میبینند که خودشان مسئول اعمالشان هستند و باید برای مقاومت در برابر وسوسههای ابلیس از الله کمک بخواهند و در دعا پناه بگیرند.
نقش ابلیس در زندگی یک مؤمن این است که به عنوان یک منبع وسوسه و هدایت به سمت شر عمل کند. او از طریق وسوسه و فریب کار میکند و افراد را به انجام گناه، رها کردن ایمانشان یا نادیده گرفتن دستورات الله تشویق میکند. او به ویژه کسانی را هدف قرار میدهد که در عبادت خود مؤمن هستند، سعی میکند عزم آنها را تضعیف کند و در دلشان شک ایجاد کند.
مسلمانان تشویق میشوند که از ابلیس پناه ببرند با خواندن دعاهایی مانند اولین سوره قرآن (سوره الفاتحه) و دعاهای دیگر که از الله پناه میخواهند. یکی از دعاهای معروف برای محافظت از ابلیس خواندن عبارت "أعوذ بالله من الشيطان الرجيم" ("من از شیطان لعنتی به الله پناه میبرم") است. با انجام این کار، مسلمانان خود را از تأثیرات منفی ابلیس و تلاشهای او برای فریب دادن آنها محافظت میکنند.
اگرچه ابلیس قدرت وسوسه به گناه را دارد، مسلمانان آموزش میبینند که آنها توانایی مقاومت در برابر او را دارند، اگر ایمان قوی، اعمال صالح و یاد الله را حفظ کنند. الله توانایی مقاومت در برابر وسوسههای ابلیس را به آنها میدهد. در نهایت، موفقیت مؤمن به این بستگی دارد که آیا آنها به الله وفادار میمانند، در برابر وسوسههای گناه مقاومت میکنند و در دیانت خود ثابت قدم باقی میمانند.
سرنوشت نهایی ابلیس مشخص است، چرا که او در روز قیامت به جهنم افکنده خواهد شد. ابلیس و پیروان او از جن و انسان که وسوسههای او را دنبال کردهاند، مجازات ابدی را در آتش خواهند دید به دلیل سرپیچی از الله و گمراه کردن دیگران.
قرآن هشدار میدهد که شیطان تا پایان زمان انسانها را فریب خواهد داد، اما کسانی که از هدایت الله پیروی کرده و وسوسههای ابلیس را رد کنند، با زندگی ابدی در بهشت پاداش خواهند گرفت. در روز قیامت، ابلیس هیچ قدرتی بر مؤمنان نخواهد داشت و برای اعمال خود حسابرسی خواهد شد.
مسلمانان معتقدند که نقش ابلیس به عنوان یک فریبدهنده موقتی است. توانایی او برای تأثیرگذاری بر انسانها در روز قیامت پایان خواهد یافت، زمانی که او به دلیل تکبر و سرپیچی از الله مجازات خواهد شد. پیروان او که وسوسههای او را دنبال کردهاند نیز مجازات خواهند شد. اما مؤمنانی که در برابر وسوسههای ابلیس مقاومت کرده و در راه راست باقی بمانند، با رحمت الله و بهشت پاداش خواهند گرفت.