پنج ارکان اسلام اساس زندگی مسلمانان هستند. این ارکان هر جنبهای از ایمان و عمل مسلمان را هدایت میکنند و ارتباط مستقیم با الله دارند. این ارکان برای هویت و روحانیت مسلمانان بسیار ضروری هستند. در اینجا هر ارکان را بهطور مفصل بررسی میکنیم، به همراه ارجاعاتی از قرآن برای نشان دادن اهمیت آنها در اسلام.
شهادت یا اعلام ایمان اولین رکن اسلام است. این یک جمله ساده اما قوی است: "هیچ خدایی جز الله وجود ندارد و محمد پیامبر الله است." این اعلام به پذیرش باورهای اصلی اسلام اشاره دارد. گفتن شهادت برای هر کسی که میخواهد به اسلام بپیوندد، ضروری است.
"الله گواهی میدهد که هیچ معبودی جز او نیست، و فرشتگان و کسانی که علم دارند، در حالی که آفرینش او را با عدالت نگه میدارند. هیچ معبودی جز او نیست، مقتدر و حکیم." 3:18
با گفتن شهادت، مسلمانان یگانگی الله (توحید) را تایید میکنند و پیامبر محمد (صلى الله عليه وسلم) را به عنوان آخرین پیامبر خدا قبول دارند. این نه تنها یک اعلام لفظی است بلکه یک تعهد درازمدت برای زندگی طبق آموزههای اسلامی است. این اولین گام برای کسانی است که میخواهند اسلام را بپذیرند.
نماز یا عبادت دومین رکن اسلام است که پنج بار در روز انجام میشود: در سپیده دم (فجر)، ظهر (ظهر)، عصر (عصر)، غروب (مغرب) و شب (عشاء). این نمازها به عنوان ارتباط مستقیم بین عبادتکننده و الله عمل میکنند و به حفظ آگاهی دائمی از حضور او کمک میکنند.
"یقیناً نماز بر مؤمنان واجب است در زمانهای مشخص." 4:103
نماز فقط یک عمل عبادی نیست بلکه یک یادآوری از تسلیم شدن مسلمان به الله است. حرکات فیزیکی (ایستادن، رکوع، سجده) نماد تسلیم، تواضع و احترام است. نمازها شامل تلاوت آیات قرآن هستند، بهویژه سوره فاتحه (1:1-7)، که بخش اصلی هر نماز است.
نماز جماعتی، به ویژه نماز جمعه (جمعه)، برای ساختن جامعه و تقویت ارتباطات اجتماعی مسلمانان بسیار اهمیت دارد. نماز یک یادآوری دائمی از رابطه شخص با الله است و وسیلهای برای پاکسازی روح میباشد.
زکات سومین رکن اسلام است که نوعی صدقه واجب است که ثروت را پاک میکند. این یک عمل الزامی است که معمولاً به اندازه 2.5٪ از پساندازهای فرد به صورت سالانه محاسبه میشود. هدف از زکات پاکسازی ثروت فردی و توزیع آن به نیازمندان است.
"از مال آنها صدقهای بگیر که آنها را پاک کند و باعث افزایش برکت برایشان شود." 9:103
با پرداخت زکات، مسلمانان تعهد خود به عدالت اجتماعی، برابری و همدلی را نشان میدهند. این کمک میکند تا شکاف بین غنی و فقیر پر شود و از تأمین نیازهای افراد محروم اطمینان حاصل شود. زکات فقط یک وظیفه مالی نیست؛ بلکه یک عمل روحانی از تواضع و شکرگزاری به الله است.
زکات به فقرا، نیازمندان، یتیمان، مسافران و کسانی که در بدهی هستند توزیع میشود. این تنها به ثروت اهدا شده مربوط نمیشود بلکه به پاکسازی روح از طمع و خودخواهی نیز مربوط است.
روزه چهارمین رکن اسلام است که در ماه مبارک رمضان انجام میشود. مسلمانان از سپیده دم تا غروب از خوردن، آشامیدن و سایر نیازهای جسمی خود خودداری میکنند. روزه وسیلهای برای رشد خودانضباطی، افزایش آگاهی روحانی و همدردی با محرومان است.
"ای کسانی که ایمان آوردهاید، روزه برای شما واجب شده همانطور که برای کسانی که پیش از شما بودند واجب بود، تا پرهیزکار شوید." 2:183
روزه فقط از خوردن و آشامیدن پرهیز نیست؛ بلکه شامل پرهیز از رفتارهای گناهآلود مانند دروغگویی، غیبت یا عصبانیت نیز میشود. این زمانی برای تفکر، خودکنترلی و رشد روحانی است. از طریق روزه، مسلمانان ارادت خود به الله را افزایش میدهند و رابطه خود با او را تقویت میکنند.
ماه رمضان همچنین زمانی برای مسلمانان است تا در کارهای خیر و عبادت شرکت کنند. روزه هر روز با وعده افطار (غذا خوردن) که معمولاً با خانواده و جامعه به اشتراک گذاشته میشود، شکسته میشود. این زمانی است که مسلمانان دلهای خود را پاک کرده و برای گناهانشان طلب بخشش میکنند.
حج پنجمین رکن اسلام است که یک سفر زیارتی به شهر مقدس مکه است که هر مسلمان باید حداقل یکبار در طول زندگی خود انجام دهد، مشروط بر اینکه از لحاظ جسمانی و مالی توانایی داشته باشد. حج سالانه در ماه اسلامی ذوالحجه برگزار میشود و یک سفر روحانی عمیق است که مسلمانان را از سراسر جهان گرد هم میآورد.
"و زمانی که برای ابراهیم مکان خانه را معین کردیم [گفتیم]، چیزی را با من شریک قرار ندهید و خانهام را برای کسانی که طواف میکنند و نماز میخوانند و رکوع و سجده میکنند، پاک کنید." 22:26
حج فرصتی است برای مسلمانان تا از الله بخشش بخواهند، خود را پاک کنند و تعهد خود را به الله تجدید کنند. این زیارت شامل چندین آداب است، مانند طواف (گردش به دور کعبه)، ایستادن در عرفات و سنگزدن نمادین به شیطان در منا. این آداب یادآور اعمال پیامبر ابراهیم (علیه السلام) و خانوادهاش است که تسلیم اراده الله بودند.
حج یک رویداد اجتماعی است، زیرا میلیونها مسلمان از سرتاسر جهان به مکه میروند و این یک حس اتحاد را میان مؤمنان ایجاد میکند. این یک تجربه تحولآفرین است که تواضع، برابری و ارزشهای مشترک جامعه مسلمانان را تقویت میکند.