اسلام در ذات خود صلح، تحمل و احترام متقابل را بین مردم با ایمان‌های مختلف ترویج می‌دهد. قرآن و آموزه‌های حضرت محمد (صلى الله علیه وسلم) بر احترام به دیگر ادیان و اهمیت هم‌زیستی مسالمت‌آمیز تأکید دارند. در این مقاله، آموزه‌های اسلام در خصوص تحمل و اهمیت روابط بین‌مذهبی بر اساس آیات قرآن و اعمال حضرت محمد (صلى الله علیه وسلم) بررسی می‌شود.
اسلام آموزش می‌دهد که همه انسان‌ها در نظر خداوند برابر هستند، بدون توجه به دین، نژاد یا قومیت آنها. در حالی که اسلام مسلمانان را تشویق می‌کند که آموزه‌های قرآن و سنت را دنبال کنند، همچنین بر لزوم احترام به دیگر ادیان و تعامل با آنها در روحیه‌ای از انصاف و تحمل تأکید دارد.
قرآن تنوع ادیان را می‌پذیرد و تصدیق می‌کند که مردم دارای باورهای مختلف هستند و مسلمانان را به تعامل و همکاری با دیگران تشویق می‌کند. یکی از آیات کلیدی قرآن که تحمل را برجسته می‌کند، این است:
"در دین هیچ اجباری نیست، زیرا راه راست از راه باطل به وضوح جدا شده است." 2:256
این آیه تأکید می‌کند که ایمان یک انتخاب شخصی است و هیچ‌کس نباید مجبور به پذیرش اسلام یا هر دین دیگری شود. قرآن از آزادی باور حمایت می‌کند و تصدیق می‌کند که ایمان نمی‌تواند بر کسی تحمیل شود و هر فرد حق دارد مسیر خود را انتخاب کند. این اصل بر اهمیت احترام متقابل و هم‌زیستی با مردم با پس‌زمینه‌های دینی مختلف تأکید دارد.
در قرآن، یهودیان و مسیحیان به عنوان "اهل کتاب" (آل کتاب) شناخته می‌شوند، زیرا ایمان و کتاب‌های مقدس آنها مشترک است. اسلام اعتبار کتاب‌های پیشین مانند تورات و انجیل را می‌پذیرد و نقش پیامبران در این ادیان را تصدیق می‌کند. اسلام آموزش می‌دهد که مسلمانان باید اهل کتاب را با احترام و انصاف رفتار کنند.
"مسلماً کسانی که ایمان آورده‌اند و کسانی که یهودی یا مسیحی یا صابئی بوده‌اند – کسانی که به الله و روز آخر ایمان دارند و عمل صالح انجام می‌دهند – پاداش خود را نزد پروردگارشان خواهند داشت و هیچ ترسی بر آنها نیست و غمگین نخواهند شد." 2:62
این آیه تأکید می‌کند که یهودیان، مسیحیان و صابئی‌ها که به خداوند یکتا ایمان دارند و اعمال صالح انجام می‌دهند، از جانب خداوند پاداش خواهند گرفت. این آیه ایده‌ی مشترک بودن پایه ایمان و نیکی میان این ادیان را ترویج می‌دهد و روابط مسالمت‌آمیز مبتنی بر احترام متقابل را تشویق می‌کند.
حضرت محمد (صلى الله علیه وسلم) از طریق سخنان و اعمال خود مدارا و احترام به مردم از همه ادیان را به نمایش گذاشت. او با یهودیان، مسیحیان و پیروان سایر ادیان با مهربانی و احترام تعامل داشت. یکی از نمونه‌های برجسته، پیمان صلح مدینه است، جایی که حضرت محمد (صلى الله علیه وسلم) توافقاتی با قبایل یهودی مدینه برقرار کرد و امنیت و آزادی مذهبی آنها را تحت حاکمیت اسلامی تضمین کرد.
"کسی که به یک یهودی یا مسیحی ظلم کند یا بار بیش از توان آنها بگذارد، من در روز قیامت حامی آنها خواهم بود." صحیح بخاری
این حدیث تعهد حضرت محمد (صلى الله علیه وسلم) به عدالت و انصاف را نشان می‌دهد و تضمین می‌کند که غیرمسلمانان، از جمله یهودیان و مسیحیان، با احترام رفتار شده و حقوق آنها حفظ می‌شود. این نشان می‌دهد که تحمل در اسلام فقط به پذیرش محدود نمی‌شود، بلکه شامل حفاظت از حقوق و رفاه افراد از همه ادیان است.
در طول تاریخ اسلام، نمونه‌های زیادی از مسلمانانی که به‌طور مسالمت‌آمیز با پیروان دیگر ادیان زندگی کرده‌اند وجود دارد. در دوران طلایی اسلام، مسلمانان، یهودیان و مسیحیان در بسیاری از بخش‌های امپراتوری اسلامی در کنار هم زندگی کرده و به شکوفایی علوم، فلسفه و فرهنگ کمک کردند.
یکی از نمونه‌های برجسته، شهر قرطبه در اسپانیا در دوران خلافت امویان است که مسلمانان، یهودیان و مسیحیان در کنار هم در هماهنگی زندگی می‌کردند و دانش را به اشتراک می‌گذاشتند و برای پیشبرد یادگیری و فرهنگ با هم همکاری می‌کردند. خانه حکمت در بغداد، که به عنوان یک مرکز برای دانشمندان از پس‌زمینه‌های مختلف مذهبی عمل می‌کرد، نمونه دیگری از تحمل اسلامی در عمل است.
این نمونه‌ها نشان می‌دهند که پیام اسلام در مورد تحمل و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز نه تنها نظریه‌ای نبوده بلکه در طول تاریخ عملی شده است. اسلام احترام متقابل، گفت‌وگو و همکاری با پیروان دیگر ادیان را تشویق می‌کند و جامعه‌ای را ترویج می‌دهد که در آن تنوع جشن گرفته می‌شود و افراد با انصاف و عزت رفتار می‌شوند.
اسلام دینی است که آزادی دینی را ترویج می‌دهد. در حالی که مسلمانان تشویق می‌شوند دیگران را به اسلام دعوت کنند، قرآن کريم روشن می‌کند که مردم باید آزادی انتخاب دین خود را داشته باشند. اسلام از استفاده از زور برای تبدیل دیگران به اسلام جلوگیری می‌کند و حق افراد برای پیروی از باورهای خود را تصدیق می‌کند.
"و اگر پروردگارت می‌خواست، کسانی که در زمین هستند همه ایمان می‌آوردند – همه‌شان. پس، [ای محمد]، آیا تو مردم را مجبور می‌کنی تا ایمان بیاورند؟" 10:99
این آیه روشن می‌کند که ایمان یک انتخاب شخصی است و هیچ‌کس، حتی مسلمانان، حق ندارند دیگران را مجبور به ایمان آوردن کنند. وظیفه مسلمانان این است که پیام اسلام را به روش‌های مسالمت‌آمیز منتقل کنند و تصمیم برای پذیرش یا رد ایمان به فرد بستگی دارد.
اسلام می‌آموزد که تحمل و احترام به دیگران ارزش‌های اساسی هستند که باید رفتار مسلمانان را در تعاملاتشان با افراد از همه ادیان هدایت کنند. قرآن کريم بر اهمیت آزادی دینی، احترام متقابل و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز تأکید دارد، در حالی که آموزه‌های حضرت محمد (صلى الله علیه وسلم) الگوی شفقت، عدالت و انصاف نسبت به غیرمسلمانان را ارائه می‌دهد.
با ترویج روحیه‌ای از تحمل و احترام، اسلام مسلمانان را تشویق می‌کند که با دیگران در صلح زندگی کنند و به‌طور مثبت در جهانی متنوع و به‌هم‌پیوسته مشارکت کنند. قرآن و حدیث به ما یادآوری می‌کنند که در نهایت، الله قاضی همه انسان‌هاست و هیچ‌کس نباید باورهای خود را به دیگران تحمیل کند.