در اسلام، کسب علم بسیار تشویق می‌شود و هم علم و هم فناوری نقش مهمی در شکل‌گیری تمدن اسلامی داشته‌اند. اسلام کسب علم را بخشی مهم از عبادت می‌داند و دانشمندان مسلمان در طول قرن‌ها پیشرفت‌های علمی زیادی داشته‌اند. در زیر، دیدگاه اسلام در مورد علم، چگونگی کمک تاریخی آن به زمینه‌های مختلف علمی و ارتباط آن با فناوری مدرن بررسی می‌شود.
اسلام به جستجوی علم اهمیت زیادی می‌دهد زیرا آن را وسیله‌ای برای درک جهان و رسیدن به هدف زندگی می‌داند. قرآن و حدیث بر اهمیت یادگیری و علم تأکید می‌کنند و مسلمانان را به تفکر درباره دنیای طبیعی و کاوش در کائنات تشویق می‌کنند. اولین وحی به پیامبر محمد (صلى الله علیه وسلم) از طرف خداوند «بخوان!» بود — یک فراخوان برای کسب علم:
"بخوان به نام پروردگارت که خلق کرد." 96:1
این آیه نشان می‌دهد که علم تنها در کلمات نوشته شده نیست، بلکه درک دنیایی است که خداوند خلق کرده است. اسلام به دنبال علم در تمام زمینه‌ها از جمله علوم طبیعی، ریاضیات، نجوم و پزشکی تشویق می‌کند. دانشمندان در تمدن اسلامی اولیه در این زمینه‌ها سهم بزرگی داشته‌اند و بر اساس علم تمدن‌های پیشین پیشرفت کرده‌اند.
اسلام از دیرباز به مطالعه دنیای طبیعی تشویق کرده است. قرآن خود شامل بسیاری از آیات است که به آفرینش کائنات، زمین، آسمان‌ها و پدیده‌های طبیعی اشاره می‌کند. مسلمانان به تأمل در نشانه‌های خداوند در دنیای اطرافشان تشویق می‌شوند. برخی از این آیات به طور مستقیم به مطالعه نجوم، زیست‌شناسی، زمین‌شناسی و دیگر علوم اشاره دارند:
"آیا آنها به آسمان بالای خود نمی‌نگرند؟ چگونه ما آن را ساختیم و زینت دادیم، و هیچ ترک و شکافی در آن نیست؟" 50:6
"و اوست که برای شما از درخت سبز، آتش ایجاد کرد؛ و شما از آن می‌افروزید." 36:80
این آیات نشان می‌دهند که دنیای طبیعی نشانه‌ای از خلق خداوند است و انسان‌ها را به مطالعه و درک آن تشویق می‌کند. قرآن تفکر و تأمل در مورد جهان را تشویق می‌کند که منجر به پیشرفت‌های علمی بزرگی در دوران طلایی اسلام شده است.
در این دوره، دانشمندان مسلمان در زمینه‌هایی مانند نجوم (مثل ال‌بَتّانی و ابن‌هیثم)، ریاضیات (مثل ال‌خوارزمی)، شیمی (مثل جابِر بن حَیان) و پزشکی (مثل ابن‌سینا و ال‌رازی) پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌اند. این دانشمندان به بنیان‌گذاری علم مدرن کمک کرده و علم تمدن‌های قدیم را حفظ و گسترش دادند.
اسلام از استفاده از فناوری حمایت می‌کند، به شرطی که با اصول اخلاقی مطابقت داشته باشد و به نفع بشریت باشد. فناوری، به عنوان یک ابزار، می‌تواند به بهبود زندگی افراد و جوامع کمک کند و اسلام پتانسیل آن را برای خوبی می‌شناسد. در طول تاریخ، تمدن اسلامی در توسعه فناوری‌های مختلف پیشرو بوده است، از سیستم‌های پیشرفته آبیاری گرفته تا پیشرفت‌های در مهندسی و معماری.
در دنیای مدرن، اسلام از توسعه و استفاده از فناوری برای مقابله با چالش‌های جهانی مانند سلامت، آموزش و پایداری حمایت می‌کند. با این حال، اسلام همچنین تأکید دارد که فناوری باید به طور مسئولانه و اخلاقی استفاده شود. نباید از آن به گونه‌ای استفاده شود که به فرد، جامعه یا محیط زیست آسیب برساند. اصول عدالت، انصاف و احترام به کرامت انسانی باید راهنمای استفاده از پیشرفت‌های فناوری باشد.
اخلاق اسلامی بر اهمیت استفاده از فناوری برای حمایت از رفاه انسانی تأکید دارد، در حالی که در عین حال یکپارچگی روحانی و اخلاقی را حفظ می‌کند. به عنوان مثال، در زمینه‌هایی مانند بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک، علما بر لزوم ملاحظات اخلاقی تأکید دارند، به ویژه در مسائلی مانند کلونینگ، تحقیق در سلول‌های بنیادی و حفظ حیات.
در طول تاریخ، دانشمندان مسلمان سهم زیادی در توسعه علم و فناوری داشته‌اند. دوران طلایی اسلام (از قرن ۸ تا ۱۴ میلادی) دوره‌ای از نوآوری‌های علمی بزرگ بود که در آن دانشمندان از نقاط مختلف جهان اسلام دانش‌های تمدن‌های یونانی، رومی و هندی را ترجمه، حفظ و گسترش دادند.
از جمله مهم‌ترین دستاوردها عبارتند از:
این دانشمندان و بسیاری دیگر به پر کردن شکاف میان علم باستان و علم مدرن کمک کردند. کار آنها مبنای پیشرفت‌های بعدی در زمینه‌هایی مانند فیزیک، نجوم و پزشکی را فراهم کرد. دستاوردهای دانشمندان مسلمان در این دوره، رابطه نزدیک اسلام و جستجوی علم را نشان می‌دهند.
برخی مسلمانان بر این باورند که قرآن شامل آیات‌هایی است که با کشفیات علمی مدرن تطابق دارد، به ویژه در زمینه‌هایی مانند نجوم، زیست‌شناسی و زمین‌شناسی. به عنوان مثال، توصیفات قرآن از رشد جنین، گسترش جهان و آفرینش زندگی از آب توسط برخی از دانشمندان با درک علمی معاصر هم‌راستا دیده می‌شود:
"و ما از آب هر موجود زنده‌ای خلق کردیم. آیا آنها ایمان نمی‌آورند؟" 21:30
بسیاری از علما اسلامی تأکید دارند که قرآن مردم را به تفکر در مورد دنیای طبیعی و جستجوی علم تشویق می‌کند. با این حال، آنها همچنین تأکید دارند که کشفیات علمی نباید با اصول اصلی ایمان تضاد داشته باشند. قرآن و علم می‌توانند هم‌زیستی داشته باشند، قرآن راهنمای استفاده اخلاقی و معنوی از علم است در حالی که علم به ما کمک می‌کند تا دنیای اطراف خود را درک کنیم.
تعالیم اسلامی بر لزوم ملاحظات اخلاقی در تمامی زمینه‌ها از جمله علم و فناوری تأکید می‌کند. جستجوی علم باید همواره با ارزش‌های اخلاقی هماهنگ باشد تا اطمینان حاصل شود که پیشرفت‌های علمی به نفع بشر است و به کسی آسیب نمی‌رساند. به عنوان مثال، نگرانی‌های اخلاقی در فناوری‌های مدرن مانند هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک به وجود می‌آید. اسلام از استفاده از فناوری برای ترویج عدالت، برابری و رفاه اجتماعی حمایت می‌کند، در حالی که اطمینان می‌دهد که کرامت انسانی و یکپارچگی اخلاقی حفظ می‌شود.
به ویژه، اسلام از استفاده مسئولانه از منابع، احترام به محیط زیست و حفاظت از حقوق بشر حمایت می‌کند. فناوری‌هایی که به رفاه جامعه کمک می‌کنند، مانند پیشرفت‌های پزشکی، فناوری‌های آموزشی و انرژی‌های پایدار، تشویق می‌شوند. با این حال، فناوری‌هایی که منجر به استثمار، آسیب یا تخریب محیط زیست می‌شوند، در اسلام منع شده‌اند.